De route van Ratna Ho

De route van Ratna Ho

Mijn naam is Ratna Ho. Ik heb Fashion Design gestudeerd aan ArtEZ, afgestudeerd in 2009. Daarna ben ik een Master gaan volgen op Central Saint Martins in Londen. Naast dat ik docent Textiles ben op de Fashion Design afdeling heb ik, samen met mijn partner Pascal Mulder, Fraenck opgericht. We maken op het moment met name tassen en andere mode-accessoires, maar onze kledingcollectie is in ontwikkeling.

2009-2011 - ArtEZ en St. Martins en de WWIK

Het eerste moment is het afronden mijn BA Fashion opleiding in 2009 aan ArtEZ. Mijn eindcollectie heeft veel deuren geopend. Deze stond volop in de aandacht, waardoor ik veel aanvragen voor diverse samenwerkingen en projecten kreeg. In 2009 en 2010 heb ik tijd genomen om me voor te bereiden voor de aanmelding MA-Fashion aan Central Saint Martins. In die tijd heb ik kort de WWIK (kunstenaarsuitkering) aangevraagd - erg handig en fijn omdat je op je eigen tempo, zonder financiële zorgen, kan werken aan je portfolio. Eenmaal aangenomen ben ik verhuisd naar Londen. Een dure stad en studie maar dankzij het VSB Fonds, Prins Bernhard Cultuurfonds en Fonds BKVB heb ik de mogelijkheid gekregen om deze te volgen. Zonder fondsen is het haast niet te doen om daar te gaan studeren. In 1,5 jaar ben je makkelijk 40.000 euro kwijt en tijd voor een bijbaan heb je niet. St. Martins was een ontzettend leerzame periode en heeft zeker veel toegevoegd aan mijn werkmethodieken. Naast dat het persoonlijk erg pittig was, was de werkdruk absurd hoog. Geen tijd om te treuzelen! Maar goed, voordat je aan deze studie begint weet je wat je te wachten staat.

2012 - Subsidie-aanvraag en afwijzing

Na het afronden van de MA ben ik midden 2012 terugverhuisd naar Nederland. Mijn plan was om even bij te komen en een maand in bed te liggen en volgens mij heb ik dit ook echt gedaan. Een goed plan hoe nu verder te gaan had ik niet. Om rond te komen verkocht ik spullen op marktplaats en had hier en daar kleine klusjes, maar een vetpot was het niet. Als maker blijft het proces van ontwerpen en maken toch aantrekken. Voorzichtig begon ik aan een ready-to-wear collectie. Ik wist wel: als ik iets ga beginnen wil ik er ook van kunnen leven, en dat houdt in: zelf omzet maken. Je moet toch ergens beginnen en zo begon ik het met een aanvraag voor een subsidie. Mijn eerste aanvraag werd afgewezen. De reden: het plan was o.a. te commercieel. Bij ‘creatieve’ subsidies moet het absoluut niet gaan om zelfvoorzienend worden, maar draait het om de ontwikkeling van je creatieve concept en ontwikkelen van bijv. je signatuur als ontwerper. De creatieve economie zou er, denk ik, zoveel anders (en gezonder) uitzien als aan de basis van dit soort aanvragen ook een ‘gezond’ businessmodel staat. Nu draait het nog te veel om een ‘goed conceptueel’ plan, met als gevolg dat je daarna snel door kan naar een volgende subsidieronde – een verdienmodel werk je dan niet aan. Gelukkig deelt mijn partner Pascal Mulder (ArtEZ Product Design) dezelfde opvatting. Vormgeving en business horen juist hand in hand te gaan. Het is anders als je als dedicated ontwerper aan de slag gaat bij een ‘groter’ bestaand (mode/design) bedrijf. Maar als je zelf gaat beginnen, moet je verdienmodel helder zijn en (mede) voorop staan.

2013 - Opstart bedrijf

Financieel was het zowel zakelijk als privé niet makkelijk. Zeker in de opstartfase van ons bedrijf. Je investeert alleen maar, stabiele inkomsten generen is een flinke uitdaging. Een salaris uitkeren zat er niet in, al het geld wat verdiend wordt moest gelijk geïnvesteerd worden in materiaal en andere zaken. Pascal werkte de weekenden bij de fietsenstalling op het station en ik verkocht (nog steeds) spullen op marktplaats en had af en toe stikopdrachten. Ook toen ik in 2015 Docent Textiles werd aan ArtEZ, investeerden we alles in de vof* die we een jaar eerder hadden opgericht. Wat ik vooral van deze periode heb geleerd: rondkomen van weinig maakt je creatief op alle vlakken. Je bent je erg bewust van de waarde van geld moet er creatief en zuinig mee omgaan wil je wat bereiken. Mensen aannemen om werk uit handen te nemen was (nog) niet mogelijk, dus je bent op jezelf aangewezen. Van de administratie en schoonmaak tot aan ontwerpen, productie, fotografie, marketing en website – dat doe je allemaal zelf. Zoals zoveel ondernemers in de ‘creatieve maakindustrie’. Gelukkig worden we veelzijdig opgeleid op ArtEZ, dus van vele markten thuis. Wij hebben zeker de mazzel dat we met z’n tweeën zijn. Dan heb je toch meer slagkracht en je kan je overwinningen samen vieren en tegenslagen samen dragen.
* Vennootschap onder firma

2014 - Winkel & Zeilmakerij

In 2014 startten we onze eerste winkel aan de Weerdjesstraat in Arnhem die we huurden via SLAK. Want: waarom niet gelijk (proberen) te verkopen? De huurprijs en pandgrootte kwamen overeen: 360m2 voor €360 per maand. Erg gunstig dus. We werden al snel met de neus op de feiten gedrukt: je spullen verkopen is niet makkelijk! In de winter van dat jaar stopten we met de winkel om ons volledig te richten op de ontwikkeling van onze collectie en handschrift ervan. We trokken in bij Buitink Technology, de zeilmakerij waar we eerder mee samenwerkten. Daar hebben we ontzettend veel geleerd op het gebied van zakendoen. Op het gebied van kostprijs, prijsbepaling, positionering, markt en verkoop. We hebben een boel geld verkwist aan beurzen die heel af en toe wel wat opleverden (aan sales en nieuwe verkooppunten). We kwamen rond, maar er kwam nog steeds niet genoeg binnen om onszelf een salaris uit te kunnen keren, laat staan om mensen aan te kunnen nemen. Belangrijkste les: er zit niemand op je product te wachten, je moet echt zelf zorgen dat je onder de aandacht komt en het blijven ‘pushen’. Het ‘geluk’ van doorbreken moet je echt zelf maken – hoewel een beetje wind mee wel helpt!

2016 - Tweede winkel

Eind 2016 besloten we: we gaan weer naar de stad. Helaas was het aanbod van SLAK op dat moment erg summier. Via Funda kwamen we op een pracht van een pand uit, waar we nu nog steeds zitten. Het was geen makkelijke keuze. Commerciële huurprijzen zijn héél anders dan bij SLAK en de voorwaarden ook. Je tekent gelijk voor 5 jaar. Gelukkig hebben we een hele fijne huurbaas, hij denkt mee, en: hij is zelf ook een echte Arnhemse ondernemer. Met de kennis van nu weet ik niet of we het weer zouden doen. We hadden spaargeld voor ongeveer 3 maanden huur. Als het niks zou worden, waren we privé aansprakelijk en zouden we flink in de schulden kunnen belanden. Ondanks dat we al een tijdje bezig waren, waren we toch nog behoorlijk naïef. Als ondernemer moet je nou eenmaal risico’s nemen. Als je altijd op safe speelt kom je niet snel ergens. Deze risico’s zorgen er wel voor dat je af en toe wat minder goed slaapt.

2017 - Bedrijfsplan

Eind 2017 hebben Pascal en Ik voor het eerst een volledig businessplan geschreven. Tot die tijd maakten we de meeste beslissingen op gevoel. Tuurlijk wist ik grofweg wat er binnenkwam en wat eruit ging, op die manier kom je een heel eind. Je moet wel iets hebben met geld als je je eigen onderneming start. Al helemaal als je je bedrijf van nul opbouwt met weinig middelen. We hebben daarvoor nooit echte begrotingen, prognoses, budgetten etc. gemaakt. Klinkt logisch, maar: je moet nooit meer uitgeven dan je verdient en bouw met zoveel mogelijk eigen geld aan je bedrijf. Dat bijbaantje is nodig. Durf te ondernemen maar wees ook realistisch. Splits je hoofddoel op in kleine, behapbare doelen. Geef je zelf de tijd want een bedrijf opzetten kost tijd. Ga pas een lening aan als je proof of concept echt werkt. Ons concept werd steeds duidelijker en scherper. Tijdens de Ignite Award werkten we het bedrijfsplan verder uit: duurzaamheid en inclusiviteit werden de hoofdpijlers van onze collectie. Naast dat de tassen met restmaterialen worden gemaakt, werken we nauw samen met ‘mensen met minder grote arbeidskansen’. De positionering van onze collectie qua prijs en kwaliteit werd ook steeds helderder.

2018 - Fondsen en oprichting BV

Begin 2018 kwamen we in gesprek met de Rabobank Foundation en Stichting DOEN. Ze waren onder de indruk van ons businessplan en besloten gezamenlijk ons te ondersteunen voor een periode van twee jaar. De bijdrage was enorm. Het gaf ons de mogelijkheid medewerkers aan te nemen. We richtten de BV op, kregen de financiële ruimte te investeren in mensen, marketing en machines. En we konden onszelf eindelijk een salaris uitkeren. Dit was echt een gamechanger. En toch waren we nog voorzichtig. Het duurde nog zeker een jaar voordat Pascal zijn weekendbaantje durfde op te zeggen. Zijn bijbaantje was al die tijd onze enige stabiele stroom van inkomsten. Zeven dagen in week werken werd gewoon te veel, we hadden dat de afgelopen jaren stug volgehouden maar we merkten dat tijd voor jezelf ook essentieel is om het vol te houden.

2018-2019 - Bedrijf opbouwen

2018 en 2019 hebben we goed gedraaid – volgens schema. We hadden in de jaren ervoor genoeg ervaring opgedaan dat we met de investeringen van de Rabo Foundation en Stichting DOEN een vliegende start konden maken. Het is zeker handig dat Pascal en ik van alle aspecten iets afweten, doordat we de jaren ervoor alles zelf hebben gedaan. Door deze kennis kan je goed medewerkers begeleiden en opleiden binnen je bedrijf. Wat ook meehelpt: we hebben ook geleerd met weinig middelen iets neer te zetten. Deze zuinigheid komt ook van pas als je wat meer te besteden hebt, je denkt goed na over de gevolgen van je investeringen. Op welke termijn verdient het zichzelf terug? Welke (extra) mogelijkheden brengt het met zich mee? Wat zijn de risico’s? De kunst is om bij jezelf te blijven: ik ben dan ook nog steeds heel erg zuinig. Ook al gaat het financieel goed, hou de kosten laag, voel goed aan wanneer je kan investeren en wanneer niet. Schaf middelen aan die geld genereren. En geef vooral niet onnodig geld uit. Duurzaam aan je team bouwen is erg belangrijk. We hebben, denken we, een erg fijne bedrijfscultuur. Het draait niet alleen om omzet en winst. De menselijke kant is net zo belangrijk, of eigenlijk nog belangrijker. We werken hard maar lachen net zo hard met elkaar. Wees goed voor jezelf en je team, kies de juiste mensen op de juiste plaats.   Minder makkelijk: contracten niet verlengen. Maar helaas ook een onderdeel van een bedrijf runnen. Pascal en ik vinden dat wel een van de moeilijkste dingen om te doen, maar soms kan het niet anders. Als iemand niet (helemaal) goed op zijn plek zit, kan je bedrijf zomaar ten onder gaan. Salariskosten is de hoogste kostenpost van ieder bedrijf, als je daar niet goed mee omgaat, loop je zo leeg.

2020 - Covid-19

2020 Zou volgens onze originele begroting (van 2017) het eerste jaar worden dat we break-even zouden draaien. We kregen een lening toegekend van €100.000,- van de Rabobank Foundation, op basis van onze prognoses. Het jaar begon erg goed en toen kwam corona om de hoek. Alle inkomsten stonden ineens op 0, opdrachten werden geannuleerd of uitgesteld, workshops afgezegd en bijna geen klanten meer in de winkel. Ik realiseerde me dat dit jaar echt het einde van Fraenck zou kunnen worden. Wie gaat er nou midden in een crisis een tas kopen? Tijd om stil te staan was er niet, we moesten een pivot maken. We kwamen uit op mondkapjes. Veel aanbieders waren er (nog) niet, het was een controversieel product doordat het RIVM en de overheid het lange tijd afraadde. Verkoop van de mondkapjes heeft ons in het tweede kwartaal echt gered. Gelukkig kwamen daarna alle andere opdrachten terug en ook klanten wisten ons weer te vinden.

2021

Doordat uiteindelijk alle opdrachten doorgingen en de particuliere verkoop toenam, hebben we geen overheidssteun hoeven aan te vragen in 2020. We hebben een tweede winkel geopend (op Arnhem Centraal), hebben 5 betaalde krachten en 17 mensen die een leerwerk traject volgen. We hebben geïnvesteerd in een grote lasersnijmachine zodat we sneller kunnen produceren en andere (harde) producten kunnen maken. Dit is gelukt omdat we een duidelijk doel voor ogen hebben: we willen rondkomen van de inkomsten van ons bedrijf. Natuurlijk hebben we water bij de wijn moeten doen. Het ontwerpen is een kleiner onderdeel geworden in het geheel. Ondernemen bestaat uit ontzettend veel radertjes, waarvan het ontwerp van het product er maar een is. 2021 Ziet er op moment onzekerder uit. Vrij recent hebben we toch maar NOW aangevraagd. We merken dat inkomsten dit kwartaal langzamer op gang komen en we hebben nauwelijks inkomsten uit de winkels. We houden de kosten zo laag mogelijk, zuinigheid is in dit soort tijden troef. Maar ook in de juiste dingen investeren als het kan – maar op dit moment vooral in zaken die op de korte termijn iets opleveren. Het is nu overleven.

Volg Ratna

fraenck.com
Facebook
Instagram

Ratna Ho werd naast Simone Trum (Graphic Design-Arnhem) en Douwe Dijkstra (Illustration Design) geïnterviewd tijdens de (online) bijeenkomst van de Community Cultureel Ondernemerschap van het ArtEZ Business Centre.